Wortelkanaalbehandeling
Kiespijn die niet veroorzaakt wordt door parodontitis wijst er vaak op dat bacteriën de zenuw in de tandwortel hebben bereikt en daar een irritatie hebben veroorzaakt. Dat is mogelijk als beginnende cariës niet is opgemerkt en de bacteriën zich een weg hebben gebaand door het tandbot (dentine) tot dichtbij de tandzenuw.
Een andere mogelijkheid is dat een al bestaande vulling niet meer goed aansluit. Tussen de vulling en de kies ontwikkelt zich vervolgens een gaatje. Ook een trauma of harde klap kan ervoor zorgen dat bacteriën de tandzenuw bereiken.
Tijdens de periodieke controle kan de tandarts cariës meestal in de beginfase ontdekken en behandelen.
Vaak uit een irritatie aan de tandzenuw zich door verhoogde koude- en warmtegevoeligheid. Deze gevoeligheid wordt regelmatig veroorzaakt door zure drankjes of te hard poetsen in plaats van door cariës. De tandarts kan dit testen.
Als de tandzenuw eenmaal is ontstoken – acute en hevige kiespijn kan een signaal zijn – dan zal de tandarts het ontstoken tandweefsel moeten verwijderen met behulp van een wortelkanaalbehandeling ook wel bekend onder de naam ‘zenuwbehandeling’. Hoe vervelend dat ook klinkt, uw tandarts is in staat om deze behandeling vrijwel pijnloos uit te voeren.
Aanleiding
Het deel van de tanden en kiezen dat u ziet, noemen we de kroon van de tand. Als we daar enige vorm van tandbederf aan ontdekken, zullen we dat behandelen met een vulling. Tanden en kiezen zitten met een wortel verankerd in de kaak. Dat is het deel dat we niet zien, zonder röntgenfoto.
Tanden hebben doorgaans éen wortel, kiezen soms wel vier. In de wortel loopt een wortelkanaal met daarin zenuwen en bloedvaten (pulpa). Als de pulpa ontstoken is, moeten we deze verwijderen voordat de ontsteking zich te ver in het kaakbot uitbreidt. Indien we dat niet zouden doen, kan een ernstige kaakbotontsteking ontstaan die zich kan uitbreiden in de zachte weefsels. Soms is een ziekenhuisopname dan nodig.
Een ontstoken pulpa gaat vaak gepaard met hevige kiespijn, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Een zenuw kan dan zonder grote pijnen en slechts met een lichte irritatie al afsterven.
Als een tand of kies losstaat – u merkt dat bijvoorbeeld aan een wisselende hoogte van tand of kies – of als een tand donker kleurt, kan dat wijzen op reeds afgestorven pulpa of zelfs ontsteking van het kaakbot. In alle gevallen raden we u aan om de tandarts te bezoeken.
De tandarts en mondhygiënist doen er alles aan om een acute situatie, zoals hevige kiespijn, te voorkomen. Veel acute klachten zijn met een periodieke controle te voorkomen.
Beoordeling van de situatie
Wanneer u met een van de bovenstaande klachten bij de tandarts komt en hij vermoedt dat een ontsteking van het wortelkanaal de oorzaak is, dan zal hij een röntgenfoto maken om zijn vermoeden te checken. Verder doet de tandarts warmtetesten en de percussietest: kloppen op de betrokken tanden en kiezen. Hij sluit andere oorzaken uit, zoals tandvleesontsteking, kaakholteontsteking en andere ziekteprocessen.
In het geval van hevige pijn zal de tandarts met een eerste ingreep de zenuw onder plaatselijke verdoving verwijderen. U bent daardoor verlost van de pijn.
Tijdens eventuele volgende behandelingen maakt de tandarts het element verder schoon. Het aangetaste weefsel en de bacteriën moeten we verwijderen.
Bij een tand met éen wortelkanaal is dat eenvoudiger dan bij een kies met meerdere wortelkanalen die soms ook nog krom zijn. Afhankelijk van de conditie van de betreffende tand of kies, sluit de tandarts de behandeling af met het plaatsen van een vulling of kroon.
Het komt helaas voor dat een wortelkanaalbehandeling niet mogelijk is. De betreffende tand of kies zullen we dan moeten trekken. Vervolgens bespreken we met u de mogelijkheden om uw verloren tand of kies te vervangen. Denk bijvoorbeeld aan een brug, partiële prothese of tegenwoordig een implantaat. Tandarts-implantoloog Ron Steenkist is hiervoor geaccrediteerd.
Hoe verloopt een wortelkanaalbehandeling?
Tijdens een wortelkanaalbehandeling maakt de tandarts minimaal één en vaak meerdere röntgenfoto’s om exact te kunnen beoordelen wat, waar en hoe diep de behandeling moet plaatsvinden.
Om te voorkomen dat bacteriën tijdens de behandeling de tandwortel kunnen binnendringen, sluit de tandarts het behandelgebied af met een rubber doekje. We noemen dit een rubberdam. Met behulp van een klemmetje brengen we dat rubber lapje aan dat de tand of kies isoleert van de rest van de mondholte. Niet alleen houden we op deze manier bacteriën buiten het te behandelen gebied, we voorkomen ook dat minder water en tandheelkundige materialen in uw mond of keel kunnen komen.
Op basis van de eerste röntgenfoto maakt de tandarts de betreffende tand of kies open om het ontstoken weefsel te verwijderen. Eenmaal ontstoken tandweefsel herstelt niet meer, de ontsteking is een onomkeerbaar proces. Met behulp van vijltjes haalt de tandarts al het aangetaste weefsel uit het wortelkanaal en maakt het wortelkanaal ruimer.
De vijltjes hebben verschillende vormen en diktes om ook de moeilijkst bereikbare plaatsen in een wortelkanaal volledig schoon te maken. Het wortelkanaal moet tot in de wortelpunt (apex) schoongemaakt worden.
Met behulp van een zogeheten lengtefoto kan de tandarts inschatten hoe diep hij moet vijlen. Tijdens de behandeling spoelt de tandarts regelmatig het wortelkanaal met een desinfecterende spoelvloeistof om alle nog aanwezige bacteriën te doden. Als het wortelkanaal helemaal schoon en voldoende ruim is gemaakt, kunnen we beginnen met het vullen.
Het gereinigde wortelkanaal vullen we meestal met een combinatie van rubber (guttapercha) en tandheelkundig cement. Vaak plaatsen we ter versteviging een glasvezel of titanium stift. Aan die stift komt een opbouw waarop we ook later de definitieve kroon plaatsen. Is de betreffende kies of tand verder in goede conditie dan maakt de tandarts uw tand of kies weer dicht met een vulling.
In het geval de wortelpunt en misschien zelfs het kaakbot ontstoken zijn, dan zal die ontsteking na de wortelkanaalbehandeling kunnen genezen en het bot weer kunnen aangroeien. Het kan wel enkele jaren duren voor het kaakbot volledig is hersteld.
De duur van een wortelkanaalbehandeling is afhankelijk van het aantal wortelkanalen. De behandelingstijd varieert daarom van een half tot anderhalf uur. Vaak kan de tandarts de wortelkanaalbehandeling in één keer afmaken. Soms moet u een aantal keren terugkomen. Maar een tand of kies die op deze wijze is behandeld, kan nog lange tijd mee.
Verdoven
Indien u met acute en hevige kiespijn bij ons binnenkomt, zal de behandeling nog even pijn doen, maar door de verdoving trekt de pijn al snel weg.
Een wortelkanaalbehandeling met een verdoving is vrijwel pijnloos. En als het tandweefsel en de zenuw al afgestorven zijn, is verdoving niet eens nodig.
Mocht u ervoor kiezen om toch plaatselijk verdoofd te worden, dan zal de tandarts uw verzoek honoreren.
Napijn na een wortelkanaalbehandeling
Als na een wortelkanaalbehandeling de plaatselijke verdoving is uitgewerkt, kunt u napijn ervaren, die enkele dagen kan aanhouden. Doorgaans is de pijn, hoe groot of klein ook, op de vijfde dag na de behandeling weg.
U kunt de napijn met een goede pijnstiller onderdrukken. Bij koorts met een temperatuur van meer dan 38,5 graden neemt u het beste contact met ons op.
Verkleuring
Zit er veel tijd tussen het afsterven van de wortel en de wortelkanaalbehandeling dan kan de dentine verkleurd zijn. Desgewenst kan de tandarts als onderdeel van de behandeling die tand of kies lichter maken.
Een tand of kies verkleurt normaal gesproken niet als gevolg van een wortelkanaalbehandeling. Is er toch enige verkleuring ontstaan, dan kan uw tandarts die meestal verhelpen. Voor het tanden bleken zijn verschillende mogelijkheden.
