Mondhygiëne en voeding

Zouden we ons beperken tot drie maaltijden per dag gevolgd door een grondige poetsbeurt en zouden we voor de aanvulling van vocht alleen water drinken, dan hebben we het gezondste gedrag voor onze mond en gebit. Aangenomen dat we niet roken. De werkelijkheid is natuurlijk anders. Een kop koffie met suiker om op gang te komen, een gebakje van een jarige collega, even een kopje thee met een tussendoortje, een blikje fris om de dorst te lessen en af te koelen en ’s avonds voor de buis een glaasje wijn met een blokje kaas. Weinig van die momenten worden gevolgd door een poetsbeurt met een fluoridepasta. Maar wat is het effect van voedsel, drank en tussendoortjes op ons gebit?

Roken is weliswaar voeding noch drank, maar het heeft wel gevolgen voor het gebit en tandvlees. Daarom geven we op deze plaats ook onze mening over dit genotsmiddel.
 

Eten

Bij elke hap of slok die we nemen, zetten bacteriën in de tandplak de koolhydraten in het voedsel en drank om in zuur. Zo kunnen die voedingsmiddelen het glazuur van uw tanden en kiezen aantasten. Suikers en koolhydraten zitten in vrijwel alle voedingsmiddelen. Bovendien worden aan veel voedingsmiddelen, voor de smaaksensatie, extra suikers en zuren toegevoegd.

Door tanden te poetsen met een fluoridetandpasta reinigen we het gebit en de fluoride versterkt het glazuur. In de praktijk poetsen we ons gebit niet na elke maaltijd en zeker niet na elk tussendoortje.

Gelukkig helpt ons speeksel in dat geval het zuur te neutraliseren. Speeksel heeft dus een belangrijke beschermende werking. Als u echter te vaak zoete en zure producten eet of drinkt, krijgt het speeksel te weinig tijd om zijn neutraliserende werk te doen. Het advies is daarom om naast drie hoofdmaaltijden niet meer dan vier tussendoortjes te eten of zure en zoete dranken te nuttigen.

Naast suikers en koolhydraten die omgezet worden in zuur, krijgen we met onze voeding ook direct zuur binnen, zelfs in gezonde producten zoals sinaasappels, appels, druiven, bessen en ander fruit. Aan andere producten, bijvoorbeeld mayonaise, wordt zuur toegevoegd voor de juiste smaak.

Zuur tast het tandglazuur aan. Daardoor slijt het gebit en verhoogt de kans op cariës. De slijtage heet tanderosie. Dit is een geleidelijk proces dat moeilijk omkeerbaar is. Om die reden raden we aan om één uur voor het tandenpoetsen geen zure producten meer te gebruiken. Tandenpoetsen heeft een licht schurende werking. Het zuur in voeding of drank maakt het glazuur extra kwetsbaar zodat je door het poetsen wat van het tandglazuur wegschuurt. Dan slijt je gebit dus nog sneller.
 

Drinken

Gewone thee en koffie, beide zonder suiker, en water hebben geen tanderosie tot gevolg. Koffie en thee zorgen hoogstens voor een verkleuring van uw gebit. Karnemelk, alhoewel zuur, heeft een hoog calcium- en fosfaatgehalte die het nadelige effect van het zuur neutraliseren. Dat laatste geldt ook voor yoghurtdranken, mits ongezoet.

Qua suiker zijn light dranken onschadelijk. Deze bevatten gebitsvriendelijke zoetstoffen. Maar wat betreft het zuurgehalte zijn light dranken net zo schadelijk als de gewone varianten van fris-, sport-, andere mixdranken en vruchtensappen. Over het effect van zuur op het gebit kunt u lezen onder het kopje ‘eten’.

Op deze plaats willen we nog maar even benadrukken dat de hype rondom energiedrankjes van enkele zeer populaire merken een verwoestend effect hebben op ons gebit. Tanden en kiezen worden er aantoonbaar kleiner van.

Speciaal voor het kindergebit raden we aan om kinderen vooral water te laten drinken. Als alternatief kan melk dienen. Ook de ‘gezonde’ oploslimonades bevatten suiker(vervangers) en zuur. Als u uw kinderen oploslimonades of frisdrank laat drinken, leng ze dan aan met water. Bedenk wel dat daarmee het geheel weliswaar minder zuur wordt, maar de tanden worden nog steeds blootgesteld aan zuur en suiker.

Ook melk heeft geen nadelig effect op het gebit. Uitzondering daarop is echter zuigflescariës. Dit kan ontstaan als uw jonge kind over een lange periode kleine slokjes melk neemt. Geef daarom liever geen flesjes melk mee naar bed. Tijdens de slaap neemt de speeksel productie af en dan kan het zwakke melkzuur toch cariës veroorzaken. Dus als u uw kind een flesje mee wilt geven in bed, laat dat dan een flesje water zijn.
 

Wat is een tussendoortje?

Een tussendoortje is elk moment tussen de drie hoofdmaaltijden waarop we ons gebit blootstellen aan enige vorm van eten of drinken van een product dat suiker, koolhydraten of zuur bevat. Iedereen herkent het gebakje of koekje vanwege een verjaardag, gezellig op visite, plotselinge trek, een koel verfrissend frisdrankje of gewoon zin in chocolade of drop.

Eerder vertelden we al dat het aantal eet- en drinkmomenten bij voorkeur niet meer dan zeven per etmaal zouden moeten zijn. Wat te denken van een zakje drop of winegums op je bureau of een blikje frisdrank waar je over het verloop van een uur zo af en toe een slokje van neemt? Allemaal tussendoortjes die het speeksel helemaal geen tijd geven om de zuurgraad in de mond te reguleren. Op die manier is een hele ochtend, middag of avond één groot eet- of drinkmoment.

Tussendoortjes zijn daarom een heikel punt, eigenlijk zouden we dat om meerdere redenen niet moeten doen, maar ja. Vrijwel iedereen is er schuldig aan, maar ga er bewust mee om: drink een blikje fris bijvoorbeeld in een keer leeg.

Als tandartsen en mondhygiënisten hopen we dat de tussendoortjes uitzondering zijn in plaats van regel. Op scholen is veelal de regel dat traktaties gezond moeten zijn met tussendoortjes als snoeptomaten, minikomkommers of snackwortels. Maar ook volwassenen kunnen de trek tussendoor stillen met gezonde snacks. Wanneer u kiest voor fruit doe dat dan maximaal twee keer per dag om zo de ‘zuuraanvallen’ op het gebit te beperken.
 

Kauwgom

Speeksel neutraliseert de effecten van suiker, koolhydraten en zuur in eten en drinken. Door te kauwen op kauwgom activeren we de productie van speeksel. Kauwen op kauwgom is dus goed voor het gebit, op voorwaarde dat het een suikervrije kauwgom is..

Maar ook hier geldt de kanttekening van matigheid. Langdurig en heel vaak kauwgom kauwen verhoogt de kans op kaakgewrichtsklachten doordat de kauwspieren vermoeid raken en pijn gaan doen. Dit geeft een soms ernstige hoofdpijn en zelfs pijn rondom het oor. Kauwgom zonder suiker moeten we dus beperken tot hoogstens een paar minuten na een maaltijd of tussendoortje.
 

Medicatie

Medicijnen hebben vaak als bijwerking dat de speekselproductie vermindert. Daardoor vermindert de neutraliserende werking van het speeksel en verhoogt het risico op cariës.

Bij het gebruik van extra vitamine C in de vorm van tabletten, vragen we u met klem op niet op de tabletten te zuigen. De vitamine C-preparaten zijn helaas vaak op smaak gebracht met suiker(vervangers) en extra citroenzuur. Hoe langer onze tanden blootgesteld worden aan zuur des te groter het negatieve effect ervan. Houdt zure producten dus zo kort mogelijk in de mond, slik ze zo snel mogelijk door.
 

Roken

Dat roken ongezond is, daar twijfelt niemand aan. Wat veel mensen niet weten is dat radioactief polonium in sigarettenrook aanwezig is. Dit polonium blijft drie jaar zijn radioactieve straling afgeven nadat het een plek in de longen gevonden heeft. Dat betekent dat het lichaam pas drie jaar nadat iemand gestopt is met roken echt kan gaan herstellen. Informatie over (hulp bij) het stoppen met roken vindt u op stoprokenvandaag.nl.

Ook is het minder bekend dat roken grote invloed heeft op de mondgezondheid. Rokers hebben onder andere meer kans op het ontstaan van tandvleesontstekingen dan niet-rokers.

Tijdens het roken komen allerlei schadelijke stoffen vrij, waaronder teer en nicotine. Teer is het belangrijkste element bij het ontstaan van kanker. Nicotine komt snel in de bloedbaan terecht en heeft een direct effect op het lichaam. Nicotine vernauwt de bloedvaten, versnelt de hartslag en verhoogt de bloeddruk. De activiteit van de afweercellen in het bloed neemt af. De gevolgen van roken strekken zich niet alleen uit tot het hart en de longen. Alle weefsels die direct in aanraking komen met tabaksrook kunnen schade oplopen, dus naast de longen ook lippen, tong, tandvlees, keelholte en slokdarm.

Het bloedvat vernauwende effect van nicotine vindt ook plaats in het tandvlees. Die vernauwing zorgt voor een geringere doorbloeding. Hierdoor neemt de afweer tegen bacteriën in de tandplak af. Vandaar dat rokers vaak meer tandplak en tandsteen hebben dan niet-rokers. Meer kans op tandvleesontstekingen dus. Het tandvlees zal door de vernauwing van de bloedvaten minder snel bloeden. Een roker heeft dus niet of later in de gaten dat er iets mis is met het tandvlees. Dat maakt de tandvleesontstekingen bij hen vaak ernstiger en slaat een behandeling ervan doorgaans minder goed aan. Een onopgemerkte tandvleesontsteking kan uiteindelijk zelfs het kaakbot aantasten met mogelijk verlies van tanden en kiezen.

Een behandeling met implantaten geeft bij rokers een drie keer grotere kans op mislukken dan bij niet-rokers. In onze litanie tegen roken wijzen we nog op de hardnekkiger verkleuring van uw tanden en de kans op een slechte adem.

We sluiten graag positief af: Al twee tot zes weken na het stoppen met roken is het gunstige effect zichtbaar in uw mond. Tandvleesbloedingen kunnen na het stoppen met roken tijdelijk toenemen. Maar een goede mondhygiëne zorgt ervoor dat dit probleem snel verdwijnt. Meer informatie vindt u op www.rokeninfo.nl.